“Smrdi poput divlje životinje”: Ovo je vladar koji se okupao samo dva puta u životu

30.08.2020. | 16:00

Često imamo priliku da slušamo priče o velikim vladarima i njihovim veličanstvenim osvajanjima.

Međutim, jako malo znamo o njihovom privatnim životima, o tome šta su voljeli i kako su se ponašali. Neki su imali izuzetno neobične navike, koje bi se u najmanju ruku danas smatrale šokantnim. U tu grupu spada i francuski kralj Luj XIV, koji se tokom svog života okupao svega dva puta.

Ko je bio Luj XIV

Luj XIV bio je kralj Francuske iz dinastije Burbona, sin Luja XIII i Ane Austrijske. Postao je kralj 14. maja 1643, nekoliko mjeseci prije petog rođendana. U njegovo ime je vladala kao regent njegova majka Ana Austrijska, koja je glavninu vlasti predala kardinalu Mazarenu. Nakon smrti kardinala Mazarena 1661. Luj XIV je preuzeo kontrolu nad vladom.

Vladavina Luja XIV, poznatog kao Kralj Sunce ili Veliki Luj trajala je 72 godine. Preminuo je 1. septembra 1715. godine.

Bila je to najduža vladavina u evropskoj istoriji. Ojačao je moć i uticaj Francuske u Evropi. Francuska je u doba njegove vladavine ratovala u tri velika rata: Francusko-holandski rat, Rat Velike alijanse i Rat za špansko nasleđe. Učestvovala je i u dva manja rata: Devolucioni rat i Rat za reujedinjenja.

Luj XIV je uspješno radio na stvaranju centralizovane države, u kojoj se vladalo iz prestonice. Stvorio je modernu državu od dotada rascjepkane feudalne države.

Država, to sam ja

Postao je primjer apsolutističkog vladara. Često mu se pripisuje fraza “Država, to sam ja”, iako istoričari smatraju da su mu to vjerovatno prišili politički protivnici, kao stereotipan način potvrde njegovog apsolutizma. Sasvim suprotno od toga, Luj je na samrti rekao “Ja umirem, ali država će uvijek ostati”.

Čuvena priča o neprijatnom mirisu Luja XIV, ima zanimljivu pozadinu. Naime, ljekari su Luja posavjetovali da se što rjeđe kupa da ne bi ugrozio zdravlje. Prema nekim podacima, Luj XIV se okupao samo dva puta tokom cijelog života.

Smrad divlje životinje

Luj XIV se prvi put okupao kada je napunio sedam godina. Noge su mu, doduše, oprali dvije godine prije. Poslije se zarekao da se nikada neće kupati jer mu se zdravstveno stanje pogoršalo nakon što su mu ljekari predložili da se opere.

Od tada više nije želio da rizikuje. Spavao je u velikom krevetu sa baldahinom. Smrad koji su ujutro osećale sluge i ljekari koji su ga budili i oblačili bio je još oštriji od onog na koji se žalila njegova ljubavnica.

Luj XIV se prvi put okupao kada je napunio sedam godina.

“Njegovo veličanstvo Luj XIV smrdi poput divlje životinje”, napisao je jedan ruski ambasador o francuskom kralju koji se okupao samo dva puta u životu i koji je kupanje smatrao odvratnim. Mnogi pripadnici aristokratije su kupanje zamijenili tapiserijama s primesom eteričnih ulja ili parfema. Muškarci su nosili vrećice sa mirisnim biljem između slojeva odeće, dok su žene neprijatan miris kamuflirale mirisnim puderima.

Zadah iz usta Kralja Sunca pokušali su da otklone oblacima teških parfema. Kralj je često mačevao, trčao, jahao, ali jedina higijena bila je suva. Vremenom se tada proširio običaj mijenjanja donjeg veša i više puta dnevno ako treba.

Tkanina je upijala znoj i to se smatralo dovoljnim. Milionski Pariz imao je dva javna kupališta, ali više kao bordele. Tek kada je 1715. najvažniji francuski kralj umro, njegov je nasljednik izdao naređenje da se svake nedjelje sa hodnika kraljevskog dvorca u Versaju uklone fekalije i ostale tjelesne izlučevine.

Opasno po život

Brojni izvori navode da je u to vrijeme Versaj bio mjesto puno neprijatnih mirisa. Pripadnici aristokratije koja se okupljala na dvoru su obavljali nuždu po hodnicima i ćoškovima. To je stvaralo užasan smrad posebno tokom vrelih letnjih dana.

Krajem 18. vijeka knjige sa savjetima kako da se održava higijena postajale su sve češće.Slično održavanje (ne)higijene praktikovala je i španska kraljica Izabela I, koja se okupala samo kada se rodila i na dan kada se udala.

Još od antičkih vremena u mnogim civilizacijama je zabilježen pojam javnog kupatila. Podjednako pravo na njihovo korišćenje najčešće su imali svi građani, a funkcija ovih objekata povezivala se jednako i s higijenom i s principom hedonizma. Tokom IV i V veka, hrišćanska crkva propagirala je redovno kupanje, ali ne u javnim kupatilima. Posebno su bile zabranjene one terme u kojima su se u istoj prostoriji kupali muškarci i žene, prenosi Telegraf.

Zabranjene strasti

Vremenom, zabrane su se množile sve do te mjere kada je hrišćanima bilo zabranjeno da se kupaju neobučenii. Crkvene vlasti su na kupanje gledale kao na uživanje u nečistim strastima koje vode u nemoralno i promiskuitetno ponašanje.

U tom periodu se vjerovalo da se putem kupanja prenose mnoge bolesti kroz pore na koži. Jedno istraživanje iz XVI vijeka opisuje kako kupanje slabi organizam i proširuje pore i na taj način stvara rizik od raznih bolesti, pa čak i smrti.

Higijena se kod pripadnika nižih klasa u jednom momentu svela na umivanje, ispiranje usta i pranje ruku, prenosi Blic. Umivanje se jako rijetko praktikovalo jer je bilo rasprostranjeno vjerovanje da voda u kontaku s očima slabi vid i prouzrokuje kataraktu. S druge strane, pripadnici viših klasa kupali su se oko pet puta godišnje.