Svi ga koriste u govoru: Znate li odakle potiče i šta znači uzvik “kuku-lele”?

09.04.2024. | 10:02

Koliko puta ste uzviknuli ili čuli “kuku-lele”, a niste se zapitali kakva priča stoji iza ovih riječi?

Kuku je uzvik kojim se oponaša glas ptice kukavice i njim se izražava velika žalost ili bol. Odatle je i nastao glagol kukati. Ovo oponašanje zvuka vezuje se i za glas sove, pa je zato drugi naziv za nju kuknjava.

Uzvik “lele” dovodi se u vezu sa slovenskom boginjom šume i zaštitnicom žena po imenu Lela (Ljelje ili Poljelja). Ovoj boginji žene su se molile u nevolji sa “Lelo sestro” ili “Lelo majko”.

U srpskim i makedonskim pjesmama pojavljuje se i usklik “le”, koji se smatra skraćenim oblikom Lelinog imena. Njime se izražava tuga i bol, zbog čega se tugovanje naziva lelekom.

Kod Srba se Lela koristila i kao mitološko biće kojim su se djeca plašila dok plaču, kako bi se umirila: “Lela će te pobratiti” ili kao psovka: “Lela te zalelala!”

Smatra se da je uzvik “kuku-lele” izvorno, zapravo, molitva kojom mlade djevojke prizivaju boginju Lelu da im pomogne u odabiru suđenika i da je zapravo skraćeni oblik od “Kuku Lelo Majko”.

Srpske lirske pjesme pune su priziva Lele, dok se u srpskim epskim pjesmama takođe javlja ova ličnost, doduše, skrivena pod imenom Jelene ili Jelice. Zbog toga sasvim legitimno možemo zaključiti da se Lela kao boginja mogla poštovati na teritoriji Srbije, ali i šire.

Sudeći po funkcijama koje se pripisuju ovoj boginji, Lelu možemo smatrati veoma starim božanstvom. Ona u religiji Južnih Slovena igra ulogu Šumske majke, čije je obožavanje vezano za period matrijarhata.

Lela je najsličnija grčkoj Artemidi budući da je vezana za divlju žensku seksualnost i period u kome žena još uvijek nije bila potčinjena. Ona je bila boginja šuma, koja se brinula o šumskim stvorenjima kao i o ljudima koji u šumi traže sklonište. Smatra se da je Lela bila zaštitnica žena koju i dan-danas prizivaju Srpkinje i Vlahinje u nevolji.

“Kuku-lele” u smislu danas se koristi kao izraz za ispoljavanje žalosti, straha, zaprepašćenosti, piše Srbija danas.