Hronični bronhitis treći najčešći uzrok smrti od nezaraznih bolesti

11.11.2022. | 22:55

Hronični bronhitis ili kako se stručno naziva hronična opstruktivna bolest pluća (HOBP) je hronično oboljenje od koga boluje oko 10 odsto odraslog svjetskog stanovništva.

Kako za portal N1 objašnjava pulmolog Sanja Šarac, većina bolesnika ima više od 40 godina, ali mogu oboleti i mlađi ljudi. Prema njenim riječima, hronični bronhitis predstavlja treći najčešći uzrok smrtnog ishoda od nezaraznih bolesti u svijetu.

„Stopa smrtnosti od moždanog udara i infarkta srca se smanjuje širom svijeta, a broj oboljelih i umrlih od HOBP, nažalost, pokazuje trend rasta“, kaže ona i dodaje da je osnovni uzrok HOBP-a pušenje cigareta (oko 90 odsto oboljelih su aktivni ili bivši pušači).

Manje zastupljeni uzroci su zagađenost radne i životne sredine, pasivno pušenje, kao i određeni genetski faktori, ističe dr Šarac.

„Simptomi ove podmukle bolesti se sporo razvijaju tokom više godina. Neliječena bolest ima progresivan karakter, što znači da napreduje i pogoršava se tokom vremena“, navodi ona.

Kako prepoznati hronični bronhitis

Dr Šarac navodi da su simptomi hroničnog bronhitisa hronični kašalj i iskašljavanje, naročito u jutarnjim časovima, zatim osjećaj nedostatka vazduha, zamaranje pri naporu i sviranje u grudima.

„U početku bolesti nedostatak vazduha se javlja samo pri većem naporu. Sa napredovanjem bolesti podnošenje napora je sve teže, bolesnik ostaje bez daha u toku svakodnevnih aktivnosti kao što su penjanje uz stepenice, hod po ravnom, čak i jutarnje oblačenje i sprovođenje lične higijene“, kaže ona.

Prema njenim riječima, često oboljeli zanemaruju početne simptome, a kašalj smatraju “normalnom” posljedicom pušenja, tako da se dvije trećine bolesnika prvi put jave ljekaru kada je bolest već uznapredovala.

„Anamnezom i fizičkim pregledom bolesnika postavlja se sumnja na HOBP. Spirometrija je najvažnija dijagnostička procedura za postavljanje dijagnoze. Ispitivanje je često potrebno dopuniti bronhodilatacijskim testom, bodipletizmografijom, difuzijskim kapacitetom pluća za CO, testovima fizičkog opterećenja i dr. Saturacija krvi kiseonikom utvrđuje se pomoću pulsnog oksimetra rutinski u ambulantnom radu, a preciznija procjena gasne razmijene radi se pomoću gasnih analiza arterijske krvi“, navodi pulmolog.

Dodaje da je rendgenski snimak pluća neophodan dio dijagnostičkog algoritma.

„Ne može postaviti dijagnozu, ali može isključiti alternativne dijagnoze, odnosno otkriti neke druge uzroke tegoba koji su slični HOBP (tumor pluća, pleuralni izliv, kardiološke bolesti, deformitet grudnog koša, plućna fibroza)“, objašnjava ona.

Oblici hroničnog bronhitisa

„HOBP je heterogena bolest, preciznije sindrom. Kliničke manifestacije bolesti, radiografski nalaz, reagovanje na primjenu iste terapije i prognoza su različiti kod različitih bolesnika sa istom dijagnozom“, kaže dr Šarac.

Ona dodaje da postoji nekoliko oblika, odnosno fenotipova ove bolesti. Fenotipovi klasifikuju HOBP pacijente u podgrupe sa specifičnim terapijskim pristupom, što dovodi do poboljšanja toka i prognoze bolesti.

„Davne 1955. godine ustanovljena su dva klinička fenotipa bolesti – emfizem i bronhitis. Na osnovu rezultata novijih medicinskih istraživanja do danas je ustanovljen veći broj fenotipova bolesti koji ljekare koji se bave liječenjem HOBP-a usmjeravaju prilikom odabira terapije za svakog pacijenta“, kaže ona.

Dr Šarac navodi da je u trenutku postavljanja dijagnoze HOBP-a većina pacijenata već izgubila oko 50 odsto plućne funkcije.

„Prognoza zavisi od težine bolesti. Bolesnici u odmaklom stadijumu oboljenja skloniji su akutnim pogoršanjima (egzacerbacijama), hospitalizaciji i smrti. Pacijenti sa blagom formom bolesti su u manjem riziku od navedenog, ali i kod njih se dešavaju egzacerbacije koje dovode do progresivnog gubitka plućne funkcije. Egzacerbacije su karakteristika inače hroničnog i progresivnog toka HOBP-a“, navodi pulmolog.

Liječenje pogoršanja HOBP-a često podrazumijeva hospitalizaciju i složen, timski rad ljekara i medicinskog osoblja, dodaje ona.

„Ishod ovakvih epizoda je neizvjestan, a najčešće se respiratorna funkcija samo djelimično oporavlja. Sa svakom egzacerbacijom bolesnik gubi dio respiratorne funkcije, odnosno ne vraća se na nivo prije egzacerbacije. Uznapredovala bolest je povezana sa značajnim pogoršanjem kvaliteta života, invaliditetom i skraćenjem životnog vijeka. HOBP je potvrđen faktor rizika za nastanak raka pluća, zapaljenja pluća i moždanog udara“, kaže dr Šarac.

Način liječenja

Nakon postavljanja dijagnoze HOBP-a potrebno je pristupiti liječenju. Najvažniji su lijekovi iz grupe bronhodilatatora (lijekovi koji šire disajne puteve) i lijekovi koji djeluju na hronično zapaljenje disajnih puteva (antiinflamatorni lijekovi), navodi sagovornica N1.

„U liječenju se koriste inhaleri, odnosno tzv. pumpice pomoću kojih se lijek unosi udisanjem (inhalacionim putem). To je najbolji, najkorisniji i najmanje štetan vid terapije jer lijek djeluje direktno na oboljeli organ, unosi se malteriše doza lijekova, brzo se otklanjaju simptomi i nema neželjenih efekata na druge organe i tkiva u organizmu“, kaže ona.

Dodaje da je posljednjih dvadesetak godina došlo do značajnog napretka i pojave brojnih novih lijekova za efikasno liječenje ove bolesti.

„Veliki pomak u liječenju donijele su kombinacije dva ili tri inhalaciona lijeka u obliku jednog inhalera čime se značajno pojednostavljuje liječenje, ali i popravljaju rezultati liječenja. Pušenje, ne samo da je uzrok nastanka bolesti, već pogoršava simptome i liječenje čini manje efikasnim“, naglašava ona.

U mjere liječenja, zavisno od težine bolesti, spadaju i kiseonična terapija, aparat za neinvazivnu ventilaciju, respiratorna rehabilitacija, vakcinacija protiv sezonskog gripa i pneumokoka, navodi pulmolog i dodaje da je klimatsko – banjsko liječenje pokazalo povoljne efekte na simptome bolesti i plućnu funkciju.

„Cilj liječenja je smanjenje tegoba, olakšanje svakodnevnog funkcionisanja, sprečavanje akutnih pogoršanja (egzacerbacija) i progresije bolesti. HOBP je hronična bolest koja zahtijeva redovno uzimanje terapije, izbjegavanje faktora rizika i redovne kontrole kod pulmologa sa spirometrijskim praćenjem plućne funkcije“, zaključuje doc. dr Sanja Šarac.