Ćopić je pisao o njoj, a ulica u centru Banjaluke nosi njeno ime: Na današnji dan stradala prva žena narodni heroj
23.09.2024. | 15:23Marija Bursać, prva žena narodni heroj Jugoslavije, poginula je je 23. septembra 1943. godine u Kamenici kod Drvara.
Rođena je 2. avgusta 1920. godine u Kamenici kod Drvara. Po njoj su se zvale ulice, škole, bila je ikona antifašističkog otpora, opjevana u pesmama. Imala je samo 23 godine kada je umrla od posljedica teškog ranjavanja. U svojoj posljednjoj borbi sama je bombama uništila tri neprijateljska bunkera.
Nakon izbijanja ustanka u Bosanskoj krajini jula 1941. aktivno je pomagala Narodnooslobodilački pokret, a već u septembru je primljena u SKOJ. Pola godine kasnije već je bila član KPJ.
Njena želja za slobodom je bila vidljiva na svakom koraku, omladina ju je voljela i odmah po oslobođenju Drvara u julu 1942. postavljena je za političkog komesara čete u Prvoj krajiškoj omladinskoj radnoj brigadi, koja je radila na prikupljanju usjeva.
Njen ratni put je nastavljen odlaskom u Desetu krajišku brigadu formiranu u februaru 1943, gde je bila bolničarka u Drugom bataljonu.
Učestvovala je u borbama oko Knina i Bosanskog Grahova, u Vrlici i Livnu, gde je upala u bunker i ubila trojicu ustaša. Pričalo se o njenoj hrabrosti, a ništa manje o njenoj brizi o ranjenima.
Bilo je po Mariju tih teških godina i tifusa, i ranjavanja, a ostalo je zabilježeno da je i u najvećoj muci pjevala partizanske pesme i tako kuražila ne samo sebe već i saborce da istraju.
Polovlačenje Desete krajiške udarne brigade iz Dalmacije u Bosansku krajinu dešavalo se sredinom septembra 1943. godine. Njen Drugi i Treći bataljon su zajedno sa jednim bataljonom Drvarsko-petrovačkog partizanskog odreda, dobili zadatak da unište važno njemačko uporište na kosi Krmaruši, u blizini sela Prkosa kod Bosanskog Petrovca.
Branilo ga je 450 Njemaca i ustaša, koji su od naoružanja imali bateriju topova od 150 milimetra, preko 30 teških bacača…
Tada je na putu ka Prkosima Marija sa saborcima prošla kroz svoju Kamenicu i svratila je kući da se pozdravi sa roditeljima i najmlađim bratom.
Bio je to posljednji put da se vide…
Napad je započeo oko 23 sata u noći 17. na 18. septembar. Za tri sata partizani su tri puta zauzimali neprijateljske položaje i tri puta se povlačili. Marijin vod bio je u središtu najžešćih borbi.
Uspjela je da zarobi četiri nemačka podoficira!
U trećem jurišu, Marija je bombama uništila tri bunkera i prišla topu oko koga su ležali mrtvi Nijemci. Tada je eksplodirala minobacačka granata i raznijela joj stopalo desne noge.
Uspjeli su da je odnesu u Vidovo Selo udaljeno 40 kilometara, odmah je primila tetanus, ali gangrena je već bila uhvatila nogu. Umrla je 23. septembra.
Samo nekoliko dana kasnije, 15. oktobra, proglašena je za narodnog heroja, a 1945. Branko Ćopić joj je posvetio pesmu “Marija na Prkosima”, koja je bila znana svim generacijama odraslim u SFRJ.
Ime Marije Bursać danas u Srbiji nose ulice u Novom Sadu i Beogradu, kao i jedna osnovna škola na Zvezdari.
