Da li smo dostigli maksimum: Očekivani životni vijek se sve sporije povećava

09.10.2024. | 20:36

Tokom 20. vijeka, napredak na poljima javnog zdravlja i medicine doveo je do „radikalnog produženja života“. Svake decenije se prosječan očekivani životni vijek pri rođenju u nekim od najdugovečnijih populacija u zemljama sa visokim prihodima povećavao za oko tri godine.

Ta povećanja očekivanog životnog vijeka su prvobitno bila posljedica smanjenja stope smrtnosti djece, a zatim opadanja stope smrtnosti sredovječnih i starijih ljudi. Na primjer, u Sjedinjenim Američkim Državama 1900. godine, prosječan očekivani životni vijek pri rođenju bio je 47,3. Do 2000, povećao se na 76,8.

Međutim, nova studija kaže da se slična eksplozija u pogledu očekivane dužine života neće desiti u 21. vijeku i predviđa da ljudi mogu očekivati samo porast od 2,5 godina tokom naredne tri decenije.

Najvjerovatnije objašnjenje za ovo usporavanje jeste da se čovječanstvo približava gornjoj granici očekivanog životnog vijeka. Drugačije rečeno, dok više ljudi dostiže starije godine, glavni faktori rizika u pogledu smrti povezani su sa biološkim starenjem – postepenom akumulacijom oštećenja ćelija i tkiva koje se neminovno dešava tokom vremena.

Znamo kako da spriječimo da djeca umru od boginja, ali još ne možemo da zaustavimo biološki sat koji nastavlja da kuca kad čovjek napuni 60, 70 i više godina.

Borba protiv neke posebne bolesti povezane sa starenjem – npr. putem pronalaženja lijekova za Alchajmerovu bolest ili kancer – jeste kao stavljanje privremenog flastera za preživljavanje, kaže profesor epidemiologije i biostatistike Džej Olšanski sa Univerziteta Ilinoisa u Čikagu. Ta nastojanja na razvoju boljih tretmana i lijekova mogu omogućiti ljudima da žive dovoljno dugo i dožive starost, ali ne rješavaju osnovni problem starenja.

Olšanski i kolege su istraživali tendencije u pogledu očekivanog životnog vijeka između 1990. i 2019. Analizirali su podatke iz devet regiona sa najdugovječnijim populacijama – Australije, Francuske, Italije, Japana, Južne Koreje, Španije. Švedske, Švajcarske i Hongkonga. Takođe su razmatrali podatke iz SAD, pošto su neki naučnici iznijeli specifična predviđanja o radikalnom produžetku života u toj zemlji. Zatim su upotrijebili tu retroaktivnu analizu radi predviđanja budućih tendencija u pogledu očekivane dužine života koje bi se mogle desiti u ovom vijeku.

Zaključak je da je sveukupno povećanje očekivanog životnog vijeka usporilo u svih 10 zemalja, naročito poslije 2010. Mala je vjerovatnoća da će sadašnje grupe rođenih dostići 100 godina starosti – žene imaju šanse od 5,1% , a muškarci 1,8%.

Od djece rođene u 2019, ona iz Hongkonga imaju najviše šansi da dožive 100 – ženska 12,8%, a muška 4,4%. Ovi nalazi sugerišu da u cilju daljeg produžavanja dužine ljudskog života više istraživanja treba posvetiti geronauci, koja proučava biologiju starenja, a ne samo bolestima povezanim sa starenjem. U tom smislu, važno je istaći da se očekivani životni vijek razlikuje od dužine života, koja definiše maksimalnu starost koju su ljudi doživjeli.

Izučavanje načina da se uspori ili preokrene ćelijsko starenje moglo bi pomoći da ljudi duže ostanu „mlađi“. Na primjer, naučnici razvijaju lijekove koji bi mogli usporiti starenje produživanjem „kapa“ na kraju hromozoma, poznatih kao tijelomjere, koje se obično skraćuju tokom vremena.

Sad moramo da se usredsredimo na obezbjeđivanje najvrednije stvari na Zemlji – zdravog života, kaže Olšanski, piše Telegraf.